Στο Αμπουκίρ ανήμερα των Αγίων Αναργύρων 1/11/2023
Είναι πρωτομηνιά του Νοεμβρίου 2023 στην Αλεξάνδρεια, γιορτή των Αγίων Αναργύρων. 08.45 και έξω από την αίθουσα Μουσικής "Χρήστος Νεαμονίτης", δίπλα στο Κλειστό Γυμναστήριο των Σχολείων περιμένει ήδη γεμάτο το πουλμανάκι της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας.
Μα τόσοι πολλοί, τόσο νωρίς; Καi όμως. Κάπου εις το μέσον καθισμένος ο Επίσκοπος Γερμανός, πάντα με το χαμόγελο και τον καλό τον λόγο. Στο βάθος ακτινοβολεί η σεμνή παρουσία του πατρός Ισαάκ, σήμερα Επισκόπου Μπουρούντι. Δίπλα του δύο μαύροι σπουδαστές της Πατριαρχικής Σχολής Άγιος Αθανάσιος. Ανάμεσα, ζεύγος ευσεβών και ευπροσήγορων στρατιωτικών, δύο Αραβορθόδοξες σιωπηλές κυρίες, μία φιλέορτος εκπαιδευτικός, ένας πληθωρικός πάροικος και εμείς...κάπως λίγο απ'όλα και πάροικοι part-time και φιλέορτοι και ήδη αμαρτωλοί εν τη διανοία, συνδυάζοντες θρησκευτικήν πανήγυρη, με προσμονή ψαροφαγίας...
Ο μόνος που λείπει είναι...ο οδηγός. Σοφώς ποιών, εξαντλεί το ακαδημαϊκό τέταρτο σε εικοσιπεντάλεπτο, μειώνοντας την πιθανότητα να αποκλεισθεί καθυστερημένος τις από την δωρεάν μετάβαση και επιστροφή εις Αμπουκίρ, επισύρωντας παρατηρήσεις και παράπονα.
Μόλις ξεμυτίζομε από το Ελληνικό Τετράγωνο, προβάλλει απέναντι το κτίριο του Ιταλικού Γηροκομείου Casa di Riposo.
Εδώ πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Μέγας Ευεργέτης της Ελληνικής Κοινότητος Μανσούρας Γιώργος Γρηγορίου. Κάτοχος μεγάλης κτηματικής περιουσίας, χρηματοδότης του ιστορικού Γρηγορίειου Γυμνασίου, κυκλοφορούσε στην Μανσούρα, με μόνιππο και λευκά γάντια για τον φόβο ασθενειών και μικροβίων.
Φωτογραφία από την αφίσα του Γ! Παγκοσμίου Συνεδρίου "Ο Αιγυπτιώτης Έλληνας" το 2001.
Ήταν συχνά καλεσμένος της γιαγιάς μου Φωτεινής Γερασίμου, η κουζίνα της οποίας πρόσφερε τα σχετικά εχέγγυα υγιεινής και Μωραϊτικη νοστιμιά.
Γιώργος Γρηγορίου Φωτεινή Γερασίμου
Αυτή η μικροβιοφοβία, στάθηκε η αχίλλειος πτέρνα που έτρωσε ο γιατρός Μου/....../όπουλος και η σύζυγός του. Με υποσχέσεις διά βίου φροντίδος και τις κατάλληλες υπογραφές, έκλεισαν τον κ. Γρηγορίου στο Casa di Riposo και αναχώρησαν κατάφορτοι, γιά άλλες πολιτείες. Φαίνεται ότι αυτές οι οικονομικές ανακατατάξεις δεν ωφέλησαν καθόλου την δική τους υγεία και εγκατέλειψαν τα εγκόσμια πολύ νωρίτερα από τον φοβικό ευεργέτη.
Η μητέρα μου, έπαιρνε ένα αμαξάκι και κάποια σπιτική λιχουδιά και επισκεπτόταν τον Μανσουριανό ευεργέτη μέχρι το τέλος.
Σε 2-3 οικοδομικά τετράγωνα, πρόβαλλε το Κανισκέρειο Ορφανοτροφείο Αρρένων, αργότερα Γηροκομείο. Τώρα ενοικιάζεται από το Γαλλλικό Κράτος.
Το 1977, είχε ακόμη ικανό αριθμό γερόντων και γεροντισσών (110), ώστε να συσταθεί επιτροπή κυριών της παροικίας γιά την ενίσχυση της φροντίδας τους.
Προτροπή και εμψυχωτική πνοή έδωσε η Κα Νίνη Καπελλάρη, σύζυγος του τότε Γενικού Προξένου της Ελλάδος, Νίκου Καπελλάρη.
Το ζεύγος κέρδισε την συμπάθεια Ελλήνων και ξένων με την απλότητα, θέρμη και αποτελεσματικότητα που εκπροσώπησε την Ελλάδα.
Τα αποτελέσματα του έργου της επιτροπής στο Γηροκομείο αποπνέουν, από την παρακάτω επιλογή/συρραφή από γράμμα της μητέρας μου, του Σεπτεμβρίου 1977, όπου εξιστορεί τα αποχαιρετιστήρια:
%20%CF%86.jpg)
%20c.jpg)
%20d.jpg)
.jpg)
Το ζεύγος Καπελλάρη αριστερά. Η Μαίρη και ο Χαράλαμπος Αντωνίου περιβάλλουν την Αγγελική Καλλιανιώτη. Δεξίωση επι του Εκπαιδευτικού Ελληνικού Αντιτορπιλλικού, 1977.
Βγήκαμε στην Κορνίς. Καιρός γλυκός, ουρανός συννεφιασμένος, νοτιαδάκι, κάποια κύματα. Παρελαύνουν μπροστά μας τα γνωστά κτίρια-θηρία. Αραιά και πού, εγκαταλελειμμένες επαύλεις, ενδόξου παρελθόντος.
Κάποιες φορές η γραφειοκρατία και τα μπερδεμένα κληρονομικά, συντηρούν μονάδες της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Γιά πόσο άραγε;
Σταματώ τις φωτογραφίες. Πανύψηλα κτίρια και γκρίζα κύματα γλύφουν τα τείχη του θερινού παλατιού της Μοντάζας. Έχω να το επισκεφθώ από την δεκαετία του 1970.
Ας δούμε μερικές φωτογραφίες του 2009, από τον Αλέκο Καλλιανιώτη.
Το Χαράμλεκ, ανάκτορο-κατοικία, σήμερα σε χρήση του Προέδρου της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας
Την δεκαετία 1960-1970, οι αίθουσες υποδοχής χρησιμοποιούνταν ως Καζίνο
Στο 05.16 του παραπάνω βίντεο, δημοσιευμένου στην LiFO, θα δείτε την αίθουσα του Παλατιού ως Καζίνο και το ζεύγος Θόδωρου και Μαίρης Ταμβάκη (από τις υπέρκομψες Αλεξανδρινές).
Το 1971 ή 1972 η Αθλητική Ένωση Ελλήνων Αλεξανδρείας οργάνωσε το Χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν της στις λευκόχρυσες αίθουσες υποδοχής. Θυμάμαι δύο γυναίκες. Την μητέρα μου (βεβαίως) και την Κα Αλεξάνδρα Θλιβίτου. Η μητέρα, μετρίου αναστήματος, μελαχροινή με μαύρο βραδυνό. Είχε μιά ιδιαίτερη τεχνική να τυλίγει την γούνινη εσάρπα της όταν δεν την φορούσε, γύρω από το αριστερό της χέρι σαν μεγάλο μανσόν. Η Κα Θλιβίτου, επίσης στα μαύρα, πανύψηλη, κατάξανθη, με πορσελάνινο δέρμα.
Καμπάνες πολυτελείας στην παραλία
Γέφυρα-ποντόνι επιβίβασης στην Βασιλική θαλαμηγό
Το υπέροχο τεράστιο πάρκο
Εκδρομή στο πάρκο της Μοντάζα το 1975.
Από αριστερά Φώφη Γερασίμου, Νουνού Φάχμυ (καλλονή που μας άφησε πολύ πρόωρα), Γιάννης Καλλιανιώτης, Πάνος Κασδάς, Ηλίας Καψάλης.
Το ξενοδοχείο πολυτελείας Palestine, μέσα στο Βασιλικό πάρκο
Το Salamlek, ανάκτορο υποδοχής
Λίγο μετά τα τείχη της Μοντάζας στρίψαμε αριστερά και προσπερνώντας τον μόλις ανακαινισμένο Βασιλικό Σιδηροδρομικό Σταθμό, που μάταια θα περιμένει πλέον το ειδικό τραίνο της Αυλής, σε δέκα λεπτά περίπου μπήκαμε στο πρώην ψαροχώρι του Αμπουκίρ, τώρα πλέον ολόκληρη κωμόπολη.
Ο έμπειρος οδηγός ξαφνικά έστριψε αριστερά σε ένα δαίδαλο στενών, όπου απλώθηκε η ησυχία ενός χωριού και σταμάτησε. Κατεβήκαμε από το πουλμανάκι στοιχισμένοι, σε έναν ήσυχο δρομάκι με τριώροφες τουβλόχτιστες πολυκατοικίες, στο μέσον του οποίου...
Η γαλανή πόρτα, ένα χρωματικό ημιτόνιο πριν το τυρκουάζ, σαν να είχε περισσέψει μπογιά από την χρωματιστή ρίγα που περιβάλλει ένα λευκό τρεχαντήρι.
Η εκκλησία βαμμένη ένα-δύο τόνους σκουρότερη, στο χρώμα της Μεσογείου, λίγο πριν τον τόνο της σημαίας μας.
Οι καρέκλες στην αυλή εναρμονισμένες χρωματικά.
Στον νάρθηκα αριστερά μας περίμεναν...
οι Άγιοι Ανάργυροι, Κύρος & Ιωάννης
ιατροί και θαυματουργοί
Η Αγία Τριάς Οι Άγιοι Ανάργυροι
Ο Ναός έλαμπε καθαρός
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Τα μυστήρια
Το πλακόστρωτο
Ευλόγησον Δέσποτα
Ο αγιασμός
Από αριστερά, ο σημερινός Επίσκοπος Μπουρούντι Ισαάκ, ο νεωκόρος των Ταξιαρχών Ιμπραημίας Φάνης. Ο Επίσκοπος Ταμιαθέως, Ηγούμενος της Μονής Αγίου Σάββα, Γερμανός, μεταξύ των Κενυατών ιερέως και Αρχιμανδρίτου, η μόνη Ελληνίς από ολίγων ετών κάτοικος Αμπουκίρ, η οποία επέβλεψε την καθαριότητα, την ευταξία και τον μπουφέ της πανηγύρεως.
Η ομιλία του Επισκόπου
Αγιασμός των άρτων και μνημόνευση ονομάτων στην αυλή.
Την εποχή του "γιατρού" Τσάπαρη, μονίμου κατοίκου Αμπουκίρ (Άμπου-Κίρ - Πατρός Κύρου) την παραμονή των Αγίων Αναργύρων, εψάλλετο Μέγας Πατριαρχικός Εσπερινός.
Ανήμερα, Πανηγυρική Λειτουργία, όπως σήμερα.
Γλυκαθήκαμε και δροσιστήκαμε στον μπουφέ
Αποχαιρετούμε
Αποχαιρετούμε και τους συνεκδρομείς, οι οποίοι επιστρέφουν με το πουλμανάκι στην Μεγάλη Πόλι της Αλεξανδρείας και με την όσφρηση και την ακοή αναζητούμε τον θαλάσσιο φλοίσβο...
Η θάλασσα δεν είναι μακρυά, αλλά ούτε και τόσο κοντά όπως πριν 40 χρόνια που έχω να έρθω...
Δάσος πολυκατοικιών μοιάζει να έχει βγεί από άλλο αφήγημα, άλλη ταινία.
Ο πυθμένας φαίνεται να εμβαθύνεται με δύο και τρία πλωτά μέσα και η άμμος εκτινάσσεται στα ρηχότερα.
Οι προσχώσεις σημαντικές, έχουν δημιουργήσει ευρύτατη παραλία, με ευταξία και καθαριότητα, ώστε να μπορεί να διεκδικήσει εισιτήριο...
...που περιλαμβάνει ομπρέλλα, καθίσματα και ξύλινο vintage τραπεζάκι
Από αόρατο καφενείο στα ενδότερα, υπάρχει ευχέρεια παραγγελίας καφέ, τσαγιού, ή αναψυκτικών.
Μερικές οικογένειες απολαμβάνουν το μπάνιο τους.
Η ώρα έχει περάσει και καιρός να αναζητήσομε τον προορισμό, που αρρήτως από καιρό λαχταράμε...
Το Καζίνο (παραλιακό κέντρο) "Ζεφύριον", φημισμένο ψαρεστιατόριο του αγαπητού κ. Τσάπαρη. Καθώς είχε την ατυχία να χάσει τον πατέρα του λίγο πριν πάρει το δίπλωμα του της Ιατρικής και αναγκάστηκε να αναλάβει έκτοτε την οικογενειακή επιχείρηση, απεκαλείτο από όλους "ο γιατρός".
Μετά την δική του απώλεια το Καζίνο έχει αναλάβει Αιγύπτιος επιχειρηματίας.
Αν οποιοσδήποτε μου είχε δείξει την παρακάτω φωτογραφία, θα τον είχα συγχαρεί γιά το επιτυχημένο φωτοσόπ, στον χώρο και στον χρόνο...
Το άλλοτε παράλιον Ζεφύριον είχε μεταφερθεί σε αμμουδερή ενδοχώρα και πλαισιωθεί από πανύψηλη και άχαρη φρουρά, (κατά την Αιγυπτιακή ρήση, Tawil ou Ahbal).
Οι γονείς τον Αύγουστο του 1975, με φόντο την στρόγγυλη πλευρά του "Ζεφύριον" και τα βραχάκια της θάλασσας.
Ο πατέρας συνδεόταν με στενή φιλία με τον γιατρό και έχοντας την ίδια αίσθηση του χιούμορ, οι συναντήσεις τους συνοδεύονταν από ηχηρά γέλια. Στο Ζεφύριον δεν πηγαίναμε όσο συχνά θα θέλαμε, γιατί υπήρχε πάντα θέμα πληρωμής λογαριασμού. Η μητέρα μεταξύ παραγγελίας και σερβιρίσματος, πάντα εξαφανιζόταν στα ενδότερα, με ένα σπιτικό γλυκό, προς επίσκεψιν της μητέρας του γιατρού.
Όταν αργούσαμε πολύ να πάμε, ο γιατρός έστελνε στο σπίτι μιά καλαθούνα ψάρια, με τον οδηγό του, στο τιμόνι της απίστευτης συλλεκτικής αμερικάνικης λιμουζίνας του, βαμμένης γαλανό και άσπρο- τι άλλο!
Πλησιάζοντας, τα πάντα φρεσκοβαμμένα και άψογα συντηρημένα
Τα κατά θάλασσαν, καλά του Αβραάμ και του Ισαάκ.
Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα...όλα αστράφτουν, στο πάτωμα γυαλιστερά πλάκάκια...και όμως...ο γιατρός δεν θα κάνει τον γύρο των τραπεζιών. Πλατυμέτωπος και λάμπων, είναι καδραρισμένος σε φωτογραφία, ανάμεσα στις διασημότητες που φιλοξένησε.
Το φαγητό, πέραν πάσης περιγραφής, υπερακόντισε ακόμα και τις μνήμες...πράγμα σπάνιο.
Βεβαίως δεν σερβίρεται αλκοόλ και αυτή του είδους η ευωχία, χωρίς ένα ουζάκι, λευκό κρασί, ή πολλές μπύρες...κάπως υστερεί, αλλά μήπως έτσι δεν είναι η ζωή, με το ένα χέρι κάτι δίνει, με το άλλο κάτι παίρνει.
Οι πληροφορίες που ακολουθούν προέρχονται από τις πινακίδες του Μουσείου της Bibliotheca Alexandrina.
Βρισκόμαστε 18 χιλιόμετρα ανατολικά της Αλεξάνδρειας και 4 χιλιόμετρα ανατολικότερα βρίσκεται, Νήσος, σήμερα ονομαζόμενη του Νέλσωνος. Η θάλασσα που μας χωρίζει έχει καταπιεί τις αρχαίες σημαντικές και πλούσιες πόλεις Κάνωπο και Ηράκλειον, όπου υπάρχει σημαντικό υποθαλάσσιο αρχαιολογικό πάρκο. Χερσαίο του υπόλοιπο, η σημερινή Νήσος του Νέλσωνος, την οποία ένωνε με την στεριά, στενός ισθμός στην αρχαιότητα.
Κατά τις τελευταίες Φαραωνικές Δυναστείες (28η έως 30ή), αυτή η έρημη προεξοχή χρησιμοποιήθηκε ως Νεκρόπολις της Κανώπου και του Ηρακλείου.
Στα τέλη του 4ου αιώνος π.Χ., Έλληνες άποικοι, εγκατεστάθησαν εδώ, κατά παράβασιν των Ελληνικών εθίμων αποφυγής γειτνίασης οίκησης και κοιμητηρίων. Η σημασία όμως του σημείου ήταν κομβική γιά τον έλεγχο της θαλάσσιας επικοινωνίας με το Ηράκλειον, τον μεγαλύτερο Αιγυπτιακό λιμένα της εποχής, πριν την ίδρυση της Αλεξάνδρειας.
Δορυφορική φωτογραφία της Νήσου του Νέλσωνος με τις περιοχές σε ανασκαφή
Η Ελληνική εποίκηση της Νήσου, αναβαθμίστηκε στρατηγικά επί Πτολεμαίου του Α!. Το αρχαίο της όνομα παραμένει ακόμα άγνωστο, αλλά το νέο Βασίλειο το επροίκισε με σημαντικά δημόσια κτίρια.
Μεγάλα λίθινα τείχη πλάτους 5 μέτρων, χτίστηκαν γιά την προστασία της Ανατολικής πλευράς, ενώ στην Δυτική, ανεγέρθη ένα μεγάλο μνημείο, (πιθανόν ναός) με κίονες ύψους 7-8 μέτρων.
Παραδίπλα ογκώδης δημόσια δεξαμενή (κιστέρνα), εξασφάλιζε την επάρκεια ύδρευσης. Η κατασκευή έχει μήκος 26 μέτρα και πλάτος 13. Με τις 4 συγκοινωνούσες δεξαμενές, συνολικής χωρητικότητας 1000 κυβικών μέτρων, εικάζεται ότι είναι η μεγαλύτερη Ελληνιστική δεξαμενή συλλογής βρόχινων υδάτων στην Μεσόγειο.
Κιονόκρανο Δωρικού κίονα
Παρά τις κυβερνητικές αυτές επενδύσεις, η διάρκεια αυτής της οίκησης ήταν εξαιρετικά βραχεία. Γιά άγνωστους ακόμη λόγους, το σημείο εγκαταλείφθηκε στο τέλος του 1ου τετάρτου του 3ου αιώνος π.Χ.
Αφήνοντας τα σπίτια τους, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν πολλά από τα αντικείμενα της καθημερινής ζωής, τα οποία οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στις χρηστικές τους θέσεις.
Καθώς δεν βρέθηκαν τεκμήρια οίκησης ή ταφών, της ύστερης Πτολεμαϊκής εποχής, ή των Ρωμαϊκών φάσεων, μπορεί να υποτεθεί μιά έντονη γεωλογική δραστηριότητα, που επέφερε την καταβύθιση γειτονικών γαιών και του ισθμού, μετατρέποντας την χερσόννησο σε νήσο.
Τον 5ο αιώνα μ.Χ. το νησί χρησιμοποιήθηκε ως λατομείο πέτρας, αλλά εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 7ου αιώνος μαζί με τις πόλεις της Κανώπου και του Ηρακλείου.
Κατά τις μάχες γιά τον έλεγχο της Μεσογείου, το Αμπουκίρ και το νησί του, απετέλεσαν στρατηγικό στόχο λόγω της γεωγραφικής τους θέσης.
Μετά την μάχη του Νείλου, το Βρεττανικό Ναυτικό κατέλαβε την "Νήσο του Αμπουκίρ" και την μετονόμασε προς τιμήν του Ναυάρχου του, Νέλσωνος.
Το 1801, τα Βρεττανικά στρατεύματα του Στρατηγού Αμπερκρόμπυ, χρησιμοποίησαν τον Κόλπο του Αμπουκίρ, ως σημείο αποβίβασης γιά την εκστρατεία τους στην Αίγυπτο.
Ταφή στρατιώτη εποχής Νέλσωνος
Κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων είχαν πολλές απώλειες και πολλοί ετάφησαν στο νησί. Κατά τις ανασκαφές του 2005, έγινε ανακομιδή των οστών, στο Κοιμητήριο της Κοινοπολιτείας στο Σάτμπυ της Αλεξάνδρειας.
Διάφορα ευρήματα της περιοχής μπορείτε να δείτε στο Ελληνορωμαϊκό Μουσείο Αλεξανδρείας
καθώς και στο μικρό Μουσείο της Bibliotheca Alexandrina
Φωτογραφίες και κείμενο © Ιωάννη Καλλιανιώτη
