Μουσείο Μοχάμεντ Μαχμούντ και Εμιλιέν Χαλίλ στο Κάϊρο
Μουσείο Μοχάμεντ Μαχμούντ και Εμιλιέν Χαλίλ
Η συλλεκτική μανία στα καλύτερά της
Κείμενο και έγχρωμες φωτογραφίες © Ιωάννη Καλλιανιώτη
Ενα παλατάκι στέκεται στις όχθες του Νείλου, σαν κομψό κουκλόσπιτο, ανάμεσα στην ασφυκτική σύγχρονη ανοικοδόμηση.
Περιλαμβάνει τους θησαυρούς που το ζευγάρι των συλλεκτών Μοχάμεντ Μαχμούντ Χαλίλ Μπέη (1877-1953) και Εμιλιέν Λούς ( Emilienne Ηector Luce, 1881-1960), κληροδότησαν στο Αιγυπτιακό κράτος εις όφελος των συμπολιτών τους.
Το σπίτι χτίστηκε μεταξύ 1901 και 1907 (ημερομηνία του μεγάλου βιτρώ του κλιμακοστασίου), από τον Εβραίο μεγαλοτραπεζίτη Ραφαέλ Σουάρες (1846-1909). Πουλήθηκε από τους κληρονόμους του στον Πρίγκηπα Όμαρ Χαλίμ και αγοράστηκε από τον Χαλίλ Μπέη την δεκαετία του 1920 (πληροφορίες της ιστοσελίδας egy.com του πολυγραφότατου Σαμίρ Ράαφατ).
Ο Χαλίλ Μπέης, από Αιγύπτιο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, σπούδασε σε Γαλλικά σχολεία της Αιγύπτου και συνέχισε με Νομική στην Σορβόννη, στο Παρίσι. Εκεί συνάντησε το 1903 την Εμιλιέν, σπουδάστρια στο Κονσερβατουάρ, με σύντομη σκηνική παρουσία στην γαλλική πόλη Νάντ (Nantes).
Παντρεύτηκαν την ίδια χρονιά και διαπίστωσαν το κοινό τους πάθος γιά την συλλογή έργων τέχνης.
Έμειναν στο Κάϊρο, κατ' αρχήν στην οδό Κάσρ ελ Νίλ και μετά την αγορά του μεγάρου, στον αρ.1, της οδού Καφούρ, κάθετης στην όχθη του Νείλου, στο Ντόκκι, μιά γειτονιά επαύλεων ευρωπαϊζουσας αρχιτεκτονικής μέσα σε καταπράσινους κήπους.
Ο Μοχάμεντ Μαχμούντ Χαλίλ, κληρονόμος μεγάλης περιουσίας αλλά και επιχειρηματίας ολκής, ασχολήθηκε και με την πολιτική. Διετέλεσε υπουργός της κυβέρνησης Ναχάς του κόμματος Ουάφντ και Πρόεδρος της Αιγυπτιακής Γερουσίας.
Ήταν συνιδρυτής με τον Πρίγκηπα Γιούσσεφ Καμάλ της Εταιρίας Φίλων της Τέχνης και Πρόεδρός της το 1924 και 1925. Το 1927, Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Καλών Τεχνών στο Υπουργείο Παιδείας. (Πληροφορίες από άρθρο της Nadine Nour El Din στην ιστοσελίδα Rasseef22).
Η αντίθεση του Αγγλικού παράγοντα, του στέρησε τον τίτλο του Πασσά.
Εγκαίνια έκθεσης Γαλλικής γλυπτικής του 19ου αιώνα στο Γαλλικό Ινστιτούτο.
Σιδερόφρακτη είσοδος όπως αρμόζει σε τέτοιο θησαυροφυλάκιο της Τέχνης
Το ιστορικό της συλλογής και της δωρεάς έχει κάπως έτσι:
Το 1947, ο Χαλίλ Μπέης με συμβολαιογραφική πράξη παραχωρεί την ιδιοκτησία του μεγάρου, των συλλογών και των παραρτημάτων τους στην σύζυγό του Εμιλιέν Λους.
Κατ' αυτόν τον τρόπο εξαιρεί τα παραπάνω από την κληρονομητέα περιουσία του.
Η αιτία θα γίνει αντιληπτή μόλις το 1953, όταν με τον θάνατό του θα αποκαλυφθεί και δεύτερο γαμήλιο συμβόλαιο του Μπέη, ακριβώς το 1947. Η αποκάλυψη συνοδεύεται από δικαστικά μέτρα της 2ης συζύγου μαζί με αίτηση αναγνώρισης πατρότητας ενός γιού με ημερομηνία γεννήσεως το 1947.
Με την συμβολαιογραφική πράξη του 1947 και με κωδίκελλο διαθήκης μία εβδομάδα πριν τον θάνατό του το 1953, όπου της παρείχε πρόσθετα οικονομικά μέσα, ο Μπέης θέλησε να προστατέψει την επί 50 χρόνια σύζυγό του και την συλλογή τους, καθώς γνώριζε το ποιόν της 2ης συζύγου και τις ιατρικές εξετάσεις που του απέκλειαν την πατρότητα.
Τα δικαστήρια αναγνώρισαν την συμβολαιογραφική πράξη του 1947, μέρος του κωδίκελλου του 1953, αλλά και την πατρότητα (πολύτιμες σήμερα οι πληροφορίες DNA).
Η Εμιλιέν Λους κατοχύρωσε με διαθήκη την παραχώρηση του μεγάρου και της συλλογής στο Αιγυπτιακό κράτος, με όρο την διατήρησή της επί τόπου και με τον τρόπο έκθεσης που είχαν διαμορφώσει οι συλλέκτες.
Αυτό και έγινε με το άνοιγμα του Μουσείου γιά το κοινό το 1962
Το 1971 όμως...
Ο Πρόεδρος Άνουαρ ελ Σαντάτ, μετακόμισε στην απέναντι έπαυλη (παραπάνω εικόνα) και ζήτησε το μέγαρο Χαλίλ γιά να στεγάσει τις υπηρεσίες της Προεδρίας.
Οι συλλογές αποθηκεύτηκαν σε κατασχεμένο μέγαρο του Πρίγκηπα Αμρ Ιμπραήμ και κάθε αρχοντική πατίνα εξαφανίστηκε με την εγκατάσταση του εξοπλισμού των εκτελεστικών γραφείων. Στον κήπο των Χαλίλ χτίστηκε ένα μπετονένιο τέρας, με ελικοδρόμιο γιά τις προεδρικές μετακινήσεις.
Η δολοφονία του Προέδρου Σαντάτ το 1981 και η αναδιοργάνωση της Προεδρίας επί Μουμπάρακ, άλλαξαν και πάλι τα δεδομένα.
Το Μουσείο άνοιξε και πάλι τις πύλες του το 1992.
Μεσολάβησε το 1977 η κλοπή του παρακάτω εικονιζόμενου πίνακα του Βαν Γκόγκ και η ανεύρεσή του το 1987.
Το 2010, ο ίδιος πίνακας αποκόπηκε από την κορνίζα του, εκλάπη και δεν έχει βρεθεί ακόμη.
Το 2014, άρχισαν έργα επανασχεδιασμού των συστημάτων ασφαλείας, αερισμού και κλιματισμού του κτιρίου. Επίσης έγινε επανασχεδιαμός της έκθεσης και ανάρτησης των έργων.
Το Μουσείο, όπως το περιηγηθήκαμε το 2025, άνοιξε τις πύλες του το 2021.
Η Αιγυπτιακή Κυβερνητική ιστοσελίδα γιά τις Καλές Τέχνες, μας προσφέρει εικονική περιήγηση στον ακόλουθο σύνδεσμο Αραβικά, Αγγλικά και Γαλλικά:
Museum Panorama - Fine Arts Sector
Στην άκρη του μπουφέ διακριτικά τοποθετημένη
Σε μία γωνία ένα σατιρικό γλυπτικό τρίπτυχο
Πιέρ Ωγκύστ Ρενουάρ
Τοξότης
\
Ωγκύστ Ρενουάρ
