GEM
GRAND EGYPTIAN MUSEUM
Μιά πρώτη επίσκεψη
λίγο μετά το άνοιγμα των 12 πρώτων αιθουσών
2/11/2024
Φωτογραφίες και κείμενο © Γιάννης Καλλιανιώτης
Τα θυρανοίξια του GEM, τα περιμέναμε πώς και τί !
Η ανυπομονησία είχε χτυπήσει κόκκινο, από την εποχή που άρχισαν να κυκλοφορούν τα βίντεο των μεγαλειωδών χώρων υποδοχής.
Γιά να υποδεχτούμε το καινούργιο, έπρεπε να αποχαιρετήσομε το παλιό...
Υπήρχε ένας δισταγμός...ένα σφίξιμο στην καρδιά...
Γιά το παλιό κι' αγαπημένο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πλατείας Ταχρίρ, που άλλοτε βαμμένο ώχρα, άλλοτε παλιωμένο ροζ, περιείχε τους θησαυρούς που βλέπαμε άναυδοι πίσω από τις παλιές βιτρίνες, συχνά πασπαλισμένες με την γοητευτική και πανταχού παρούσα Αιγυπτιακή σκόνη.
Εκεί ακούσαμε πρώτη φορά να μιλάνε γιά Αιγυπτιολογία, τον Γάλλο Μαριέτ Πασά, τον Έλληνα Νερούτσο Μπέϋ, τον Λόρδο Κάρναβον. Εκεί είδαμε τα φώτα του χρυσού του Μεγάλου Βασιλέα, του 21χρονου Φαραώ Τουτ-Ανκχ-Αμόν.
Γύρω του, ο λαός του, ιερείς και γραφείς, ευλύγιστες χορεύτριες, αγρότες και χτίστες. Το θαυματουργά ξηρό κλίμα είχε διατηρήσει κάθε μικρολεπτομέρεια του καθημερινού τους βίου, που κείτονταν απλωμένη μπροστά μας. Χρυσός και λάπις λάζουλι, ναί, αλλά και πήλινα, αλαβάστρινα, μέχρι και ταπεινότατα αντικείμενα από ψάθα.
Δίπλα τους ανάγλυφα και τοιχογραφίες εξαίσιες, πολλές με τα πρώτα τους χρώματα.
Και βέβαια, ότι συγγενέστερο με το αίσθημα το Ελληνικό και δή του Αιγυπτιώτη, τα υπέροχα πορτραίτα, τα λεγόμενα Φαγιούμ, που ολοζώντανα συνόδευαν τις Ελληνιστικές μούμιες στο μεγάλο ταξίδι.
Τι απ' όλα θα ξαναδούμε; και πως;
Ήρθε όμως η ώρα.
Πλήθος ολόκληρο αρχαιοτήτων, είτε από τις αποθήκες, είτε από νέες ανασκαφές περίμενε στην σειρά. Μονάρχες, διάσημοι της εποχής τους και λαός ολόκληρος στις τοιχογραφίες, ζητούσε την θέση του.
Τα τρίγωνα...αναρίθμητα, συνδυάστηκαν ευφάνταστα !
Ο βουλόμενος εισιέναι, πρέπει να σμικρυνθεί, προσκυνητής αυτού του πολιτισμού...
... καθώς, μιά πυραμίδα ανασηκώνει μιά της γωνιά και λέγει: είσελθε στα μυστήριά μου !
Μνημειακές διαστάσεις, όγκοι πολλών κυβικών
Δοσμένοι στην ελευθερία κίνησης του επισκέπτη, στην κίνηση της ματιάς του
Το φως, φιλτραρισμένο από στέγες αραχνοϋφαντες, διακριτικά υποβοηθούμενο
όπου χρειάζεται, από την πανταχού παρούσα τεχνολογία
Και ησυχία...τόσο απαραίτητη γιά την θέαση ενός μεγάλου Πολιτισμού
γιά την ακρόαση της Ιστορίας...
Οι τεράστιοι κενοί όγκοι πάνω από τα εκθέματα απορροφούν τους θορύβους των πολλών επισκεπτών, οι οποίοι, η αλήθεια, φέρονται σεβαστικά. Πως αλλιώς...
Η είσοδος των εκθεμάτων, η κλιμακωτή πλαγιά
Εισιτήρια μόνο με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες. Κοστίζουν 200 Λίρες Αιγύπτου γιά τον αυτόχθονα ηλικίας 21 έως 60 ετών και 100, γιά τον άνω των 60. Ο αλλοδαπός, θα πληρώσει 1.200 Λ.Α. ή 1.700 αν επιθυμεί επίσκεψη με ξενάγηση.
Στα δεξιά τα καταστήματα και τα εστιατόρια, στα αριστερά η είσοδος των εκθεμάτων.
Μας υποδέχεται ο Άρχων αυτού του Κόσμου
Ραμσής ο Β!
Χρόνια υπέφερε την φασαρία και την σκόνη έξω από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό.
Τώρα λουσμένος και γυαλισμένος, μας θωρεί από τα ύψη της ιστορίας του και του αξιώματός του.
Το καλωσόρισμα
Καλώς ήλθατε στο Μέγα Αιγυπτιακό Μουσείο (GEM).
Είμαστε το μεγαλύτερο μουσείο παγκοσμίως, αφιερωμένο στον λαό, την Ιστορία και τον πολιτισμό της Αρχαίας Αιγύπτου.
Το GEM περιλαμβάνει μιά τεράστια σειρά διαφορετικών εκθεσιακών χώρων, μουσείο γιά παιδιά, εστιατόρια, καταστήματα, κήπους και πολλούς άλλους χώρους φιλοξενίας προς εξερεύνηση.
Ελπίζομε να απολαύσετε την επίσκεψή σας.
Στσ. Όλες οι αναγραφόμενες πληροφορίες προέρχονται από τις πινακίδες του Μουσείου.
Οι λέξεις αναγράφονται με κεφαλαία ή μικρά όπως στο Αγγλικό κείμενο του Μουσείου.
Στο Αγγλικό κείμενο απλώς παρατίθενται οι φωτογραφίες των επιγραφών.
Στα δεξιά του κολοσσιαίου αγάλματος του Ραμσή, η κλιμακωτή πλαγιά κοσμημένη με αγάλματα.
Σχεδιάγραμμα του Μουσείου, με επιγραφές και κουμπιά, που φωτίζουν τα αναζητούμενα εκθέματα.
Σε γιγαντοοθόνη προβολές "εναερίων λήψεων" του Μουσειακού χώρου από διάφορες πλευρές, μας βοηθούν να συνειδητοποιήσομε την τοπογραφία του, καθώς και τους διακριτούς τόπους έκθεσης ορισμένων αρχαιολογικών ενοτήτων.
Ακολουθεί επιδαπέδιος χάρτης της Αιγύπτου. Στα σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, υψώνονται στρογγυλοί δίσκοι που μας "προσφέρουν" την κύρια αρχαιότητα της περιοχής, ένα άγαλμα, μιά πυραμίδα, έναν ναό.
Σε επιδαπέδια επίσης πινακίδα που παρακολουθεί τον χάρτη, αναγράφονται περιληπτικές περιγραφές των αρχαιολογικών χώρων.
Αρχίζουν από την Μεσόγειο ... μέχρι το Άμπου Σίμπελ
15. Αλεξάνδρεια
Η Θώνις (Αιγυπτιακή) και το Ηράκλειον (Ελληνική), ήταν οι πόλεις-λιμένες εισόδου γιά όλα τα καράβια που έρχονταν στην Αλεξάνδρεια. Υποθαλάσσιες έρευνες εντόπισαν βασιλικά αγάλματα κοντά στον Μέγα Ναό του Άμωνα, περισσότερο από 6 χιλιόμετρα από την ακτή.
14. Πυραμίδες της Γκίζας
Η μεγάλη πυραμίδα του Βασιλέα Κχούφου (Ελλ. Χέοψ), είναι η μεγαλύτερη επιζώσα από την Αρχαία Αίγυπτο. Μαζί με την πυραμίδα του γιού του Κχάφρε (Ελλ. Χεφρήνου) και του εγγονού του Μενκάουρε (Ελλ. Μυκερίνου), περιβάλλονται από συγκροτήματα που περιλαμβάνουν ναούς, νεκρικές λέμβους και τάφους μελών της οικογένειάς τους.
13. Σακκάρα, Κλιμακωτή Πυραμίδα
Την έχτισε ο Βασιλέας Ντζόζερ, της 3ης Δυναστείας. Ήταν το μεγαλύτερο πέτρινο κτίσμα του τότε κόσμου, η πρώτη πυραμίδα, πρόγονος των επομένων και των συγκροτημάτων τους. Η Σακκάρα ήταν ο τόπος ταφής γιά την πρωτεύουσα Μέμφις από την αρχή της Αιγυπτιακής Ιστορίας και επέκεινα.
12. Λίστ (Lisht), Πυραμίδες
Οι πρώτοι βασιλείς του Μεσαίου Βασιλείου, Αμενεμχάτ ο 1ος και ο γιός του Σενβοσρέτ ο 1ος, έχτισαν συγκροτήματα πυραμίδων στο Λίστ, δίπλα στην καινούργια πρωτεύουσα Ιτζτάουϊ.
Οι δύο πυραμίδες περιβάλλονταν από τους τάφους των συζύγων τους, κυβενητικών στελεχών, αυλικών, ιερέων και ιερειών.
10. Αμάρνα, Μέγας Ναός του Άτεν
11. Φαγιούμ, Ναός του Σόμπεκ
Ο Σόμπεκ ήταν ο ισχυρός θεός-κροκόδειλος της γονιμότητας και του νερού. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής την εποχή του Μεσαίου Βασιλείου, όταν ορισμένοι βασιλείς έφεραν τ' όνομά του.
Ο κύριος ναός και κέντρο της λατρείας του, ήταν στην περιοχή του Φαγιούμ, ιδιαίτερα στην πόλη που αργότερα ονομάστηκε Κροκοδειλόπολις από τους Έλληνες.
Η Αμάρνα ήταν η εφήμερη πρωτεύουσα του Βασιλέα Ακχενατέν. Οι ναοί στην Αμάρνα ήταν αφιερωμένοι στον θεό Άτεν, που ήταν ο δίσκος του ηλίου.
Ο Μέγας Ναός του Άτεν περιελάμβανε τεράστιες ανοιχτές αυλές, γεμάτες με μικρά τραπέζια προσφορών, που τελετουργικά απευθύνονταν στον Άτεν στον ουρανό.
Η Άβυδος ήταν το θρησκευτικό κέντρο του θεού Όσιρι, κυβερνήτη του κάτω κόσμου.
Ήταν δημοφιλής προσκυνηματικός προορισμός στην αρχαία Αίγυπτο.
Οι Βασιλείς έχτιζαν ναούς εκεί, ώστε να συνδεθούν με αυτόν τον θεό.
Ο ωραιότερος είναι αυτός του Σέτυ του 1ου, διακοσμημένος με σκηνές θρησκευτικών τελετουργιών του ιδίου, του γιού του Ραμσή του 2ου και των θεών.
8. Ντεντέρα, Ναός της Χαθώρ
Ο ναός της Χαθώρ, θεάς του έρωτα, της ομορφιάς και της διασκέδασης, είχε τουλάχιστον δύο μαμμισί (σπίτια γέννησης). Αυτοί οι βωμοί γιόρταζαν τελετουργίες έρωτα/αγάπης (Στσ. αγάπη, μοναδική ελληνική λέξη!), γάμων και αναπαραγωγής και θεωρούνταν τόποι γέννησης των θεών.
Το βασιλικό κοιμητήριο του Νέου Βασιλείου περιελάμβανε πάνω από 60 τάφους βασιλέων και πριγκίπων.
Σχεδόν όλοι διαρρήχθηκαν στις αρχαίες εποχές, με μοναδική εξαίρεση τον τάφο του Τουτανκχαμών (KV62).
Μερικοί τάφοι ακόμη περιέχουν πέτρινες σαρκοφάγους και πολλοί είναι όμορφα διακοσμημένοι με θρησκευτικές σκηνές.
Το Κάρνακ ήταν ένα τεράστιο συγκρότημα ναών και βωμών του Νέου Βασιλείου και του θεού του Άμωνα. Χτίζονταν, επεκτείνονταν και ανακαινίζονταν διαρκώς από το Μέσο βασίλειο μέχρι την Ρωμαϊκή Περίοδο.
Η πόλη του Λούξορ, ήταν μιά σημαντική θρησκευτική πρωτεύουσα κατά το μεγαλύτερο μέρος της Αιγυπτιακής ιστορίας.
5. Έσνα, Ναός του Κχνούμ
Ο θεός-κριάρι Κχνούμ, ήταν ένας θεός-δημιουργός που ήλεγχε την ετήσια πλημμύρα του Νείλου Ποταμού και σχηματοποιούσε όλα τα έμβια όντα στον αγγειοπλαστικό του τροχό.
Η υπόστυλη αίθουσά του στέκεται ακόμη σήμερα, ενώ το υπόλοιπο του ναού του, παραμένει θαμμένο κάτω από την σύγχρονη πόλη της Έσνα.
4. Έντφου, Ναός του Ώρου
Ο Πτολεμαϊκός Ναός στο Έντφου, είναι αφιερωμένος στο γεράκι-θεό Ώρο, γιό του Όσιρι και της Ίσιδας.
Ο ναός πιστεύονταν ότι χτίστηκε στο πεδίο μαχών μεταξύ του Ώρου και του θείου του Σέθ, θεού της καταστροφής και της ερήμου.
3. Κόμ Όμπο, Ναός του Σόμπεκ και Χαροέρις
3. Κόμ Όμπο, Ναός του Σόμπεκ και Χαροέρις
Ένας ασυνήθιστος ναός στο Κόμ Όμπο ήταν αφιερωμένος σε δύο θεούς τον Σόμπεκ, θεό-κροκόδειλο και μιά μορφή του θεού-γερακιού Ώρου, αποκαλούμενου Χαροέρις (Ώρου του Γεροντότερου).
Δύο λατρευτικοί ναοί συνδυασμένοι σε έναν, με κάθε πλευρά να έχει τις δικές της πύλες, αυλές και βωμούς.
2. Φίλαε, Ναός της Ίσις
1. Αμπου Σίμπελ, ο Ναός
Αντίγραφα αγαλματιδίων και πινακίδες σε γραφή Μπράϊγ,
Χτισμένος μεταξύ της Ύστερης και της Πτολεμαϊκής Περιόδου, ο ναός κατελάμβανε όλη την νήσο Φίλαε στον Νείλο, και ήταν αφιερωμένος στην προστατευτική θεά Ίσιδα.
Η λατρεία της συνεχίστηκε μέχρι και την Ρωμαϊκή Περίοδο.
Ο κύριος ναός μεταφέρθηκε στην διπλανή Αγίλκια Νήσο, όταν χτίστηκε το Υψηλό Φράγμα του Ασσουάν (μετά το 1960 μ.Χ.).
1. Αμπου Σίμπελ, ο Ναός
Ο Μέγας Ναός στο Άμπου Σίμπελ, ήταν ο μεγαλύτερος στην Νουβία.
Αφιερώθηκε από τον Βασιλέα Ραμσή τον 2ο, στους θεούς Άμων, Ρέ-Χόρακθυ και Πτάχ, καθώς και στον ίδιο τον βασιλέα.
Ένας μικρότερος ναός αφιερώθηκε στην Θεά Χαθώρ και την σύζυγο του βασιλέα Νεφερτάρι.
Μόλις μπήκαμε. Τώρα διαλέγομε τις απλές σκάλες, ή τις ηλεκτρικές...
Υπάρχουν προς εξερεύνηση, τουλάχιστον τρία πανύψηλα επίπεδα...
Μιά πρώτη προσέγγιση της απεικόνισης των Βασιλέων
γιά συνανθρώπους μας με προβλήματα όρασης
Το ταξίδι στην αιωνιότητα
Μιά ενότητα ακόμη γιά συνανθρώπους μας με προβλήματα όρασης
Άγαλμα του Θεού Σέραπι
Ο Σέραπις αντιπροσωπεύει τον κάτω κόσμο, την γονιμότητα, τις συγκομιδές, καθώς και τις θεϊκές ιδιότητες των βασιλέων.
Το κέντρο της λατρείας του ήταν στην Πτολεμαϊκή πρωτεύουσα, την Αλεξάνδρεια, απ' όπου η δημοφιλία του εξαπλώθηκε σ' όλη την Αίγυπτο. Εικονίζεται συνήθως με ενδύματα και κόμμωση Ελληνικού τύπου και πλήρη γενειάδα.
Μετά την διάδοση του Χριστιανισμού, το Μέγα Σεράπειον καταστράφηκε από τον Θεοδόσιο τον Α! το 389 μ.Χ.
Ελληνο-Ρωμαϊκή περίοδος 332 π.Χ - 394 μ.Χ. / Τραβερτίνη (Αιγυπτιακό αλάβαστρο) / Άθριμπις (Τελ Ατρίμπ).
Περίοδοι: Προϊστορική, Προδυναστική, Πρώϊμη Δυναστική, Παλαιό Βασίλειο, Πρώτη Ενδιάμεση
Χαθωρικό κιονόκρανο
Αρχικά ήταν η κορυφή του λεγόμενου "Χαθωρικού κίονα". Η θεά Χαθώρ είχε αυτιά αγελάδας και ένα μικρό ιερό στο κεφάλι της που περιείχε μιά κόμπρα.
Ο πλήρης κίονας αναπαριστούσε ενα σείστρο, σειόμενο από τις γυναίκες κατά τα θρησκευτικά δρώμενα.
Πιθανόν να προέρχεται από ξεχασμένο ναό στο Μέντες, από την εποχή της 30ης Δυναστείας, ή από την Πτολεμαϊκή περίοδο.
Γρανίτης / Μέντες ( Τελ ελ Ρούμπα).
Φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο, βρίσκομε ένα διάγραμμα των 12 αιθουσών
Αίθουσες 01, 02, 03: Προϊστορική περίοδος, προδυναστική περίοδος, Πρώϊμη Δυναστική περίοδος Παλαιό Βασίλειο, Πρώτη Ενδιάμεση περίοδος
Αίθουσες 04, 05, 06: Μεσαίο βασίλειο, Δεύτερη Ενδιάμεση περίοδος
Αίθουσες 07, 08, 09: Νέο Βασίλειο
Αίθουσες 10, 11, 12: Τρίτη Ενδιάμεση περίοδος, Ύστερη περίοδος, Ελληνο-Ρωμαϊκή περίοδος
Προτείνονται τρεις ενότητες - άξονες περιήγησης
Κοινωνία: Αίθουσες 01, 06, 07, 12
Βασιλεία: Αίθουσες 02, 05, 08, 11
Δοξασίες: Αίθουσες 03, 04, 09, 10
Κατόπιν πινακίδες με τις χρονολογίες των ιστορικών περιόδων και εμβληματικά έργα τέχνης
Περίοδοι: Προϊστορική, Προδυναστική, Πρώϊμη Δυναστική, Παλαιό Βασίλειο, Πρώτη Ενδιάμεση
2.034 -700 π.Χ.
Περίοδοι: Μέσο Βασίλειο, Μέση Ενδιάμεση περίοδος, περίπου 2034 - 1550 π.Χ.
Περίοδοι: Νέο Βασίλειο 1550 - 1069 π.Χ.
Περίοδοι: Τρίτη Ενδιάμεση, Ύστερη, Ελληνο-Ρωμαϊκή
Άγαλμα του Ουεριρενπτάχ
Ο δικαστής Ουεριρενπτάχ ήταν "Επιβλέπων των Γραφέων και Ιερέας της Χαθώρ και Ρέ στον Ηλιακό Ναό του Βασιλέα Νεφεριρκάρε". Το όνομά του υποδηλώνει στενή σχέση με την βασιλική αυλή, καθώς περιλαμβάνει τον Πταχ, θεό της Μέμφιδας.
5η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος, χρωστικές / Σακκάρα
Άγαλμα του Πταχσεπσή
Ηγετικό μέλος της βασιλικής αυλής ο Πταχσεπσής, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή του νόμου και στο ιερατείο, ως "Δικαστής και Επιθεωρητής των Αρχειοθετών των Υπευθύνων της Αλληλογραφίας" και ως ιερέας της Χαθώρ και Ρέ.
5η Δυναστεία /Ασβεστόλιθος, χρωστικές / Σακκάρα
Άγαλμα του Ρόουερ
Βρέθηκε στο σερντάμπ (κρυμμένο δωμάτιο) μέσα στον τάφο του. Αυτό το άγαλμα του Ρόουερ, "Επιβλέποντα του Οίκου", κατασκευάστηκε ως οίκος του Κα (ψυχής) του, στην περίπτωση που το μουμιοποιημένο σώμα του καταστρεφόταν.
5η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος / Σακκάρα
Άγαλμα του Γραφέα Νέφερ
Γνώριμος του Βασιλέα και Επιβλέπων των Γραφέων των Πληρωμάτων, ο Νέφερ αναπαρίσταται στη θέση οκλαδόν του γραφέα. Γράφει κείμενα σε ρολό παπύρου που είναι απλωμένος στην ποδιά του.
Προϊστορική Περίοδος, Προδυναστική Περίοδος, Πρώϊμη Δυναστική Περίοδος, Παλαιό Βασίλειο, Πρώτη Ενδιάμεση Περίοδος
Η ανάπτυξη της Αιγύπτου διαφοροποιήθηκε κατά την Προϊστορική και Προδυναστική περίοδο, καθώς η εγκατάσταση στην Κοιλάδα του Νείλου, οδήγησε σε αύξηση του πληθυσμού.
Οι κοινότητες που παρήγαγαν τροφή, χρησιμοποιούσαν κυνηγετικά και αγροτικά εργαλεία, κατασκεύαζαν πήλινα και πέτρινα αγγεία.
Η χώρα ενοποιήθηκε στην αρχή της Δυναστικής Περιόδου. Οι πρώϊμοι βασιλείς και οι κυβερνήσεις τους, διοικούσαν την Αίγυπτο από την πρωτεύουσα Μέμφις, από το Παλαιό Βασίλειο και στο εξής.
Τα αντικείμενα σ'αυτή την αίθουσα διηγούνται ιστορίες γιά:
Κίνηση προς την ζωή σε οικισμούς
Καινοτομίες
Εκλεκτούς του Βασιλέως
Άνδρες άγουν ζώα
Σκηνές από έναν τάφο δείχνουν βοσκό να άγει, βόδια, αντιλόπες και αγριοκάτσικα.
Μερικά είναι δεμένα με σκοινιά, άλλα τα κρατούν από τα κέρατα.
4η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος / Γκίζα
Ο Πταχοτέπ κυνηγά ιπποπόταμους
Να κυνηγάς και να σκοτώνεις επικίνδυνα ζώα, έδειχνε το κουράγιο και την δύναμη του Πταχοτέπ, καθώς και την σημαντική του θέση στην κοινωνία.
Οι ιπποπόταμοι παρείχαν κρέας και λίπος, ενώ από τους χαυλιόδοντές τους, κατασκευάζονταν τελετουργικά αντικείμενα.
6η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος, χρωστικές / Ελ-Μαχάσνα
Σκηνή σφαγής ζώου
Ταφικές σκηνές που δείχνουν ζώα προσαγόμενα σε σφαγή, υπογραμμίζουν την σημασία του κρέατος ως πηγής ενεργείας γιά τους Αιγύπτιους. Ζωτική προσφορά τροφής, το κρέας, έδινε δύναμη στον ιδιοκτήτη του τάφου, γιά το μακρινό ταξίδι, προς το επέκεινα.
5η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος, χρωστικές / Σακκάρα
Κίνηση προς την οικιστική ζωή
Μεταξύ του 6.000 και 5.000 π.Χ, το κλίμα κατέστη ξηρότερο, ωθώντας νομαδικούς πληθυσμούς κοντύτερα σε πηγές νερού στην Κοιλάδα του Νείλου.
Αυτή η μεταβολή προς μιά περισσότερο τακτοποιημένη ζωή, οδήγησε σε καλλιέργεια της γής, περισσότερα σπαρτά, εκτροφή ζώων, ψάρεμα.
Μέμφις
Η Μέμφις ήταν η πρώτη πρωτεύουσα της ενοποιημένης Αιγύπτου, με την Σακκάρα και την Γκίζα να χρησιμοποιούνται ως βασιλικά και ανώτερης τάξης κοιμητήρια.
Αντικείμενα από την Μέμφιδα, επέδειξαν νέο καλλιτεχνικό ρυθμό, που κατέστη κυρίαρχος στην τέχνη του Παλαιού Βασιλείου.
4η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος, χρωστικές / Γκίζα
Φωτορεαλιστικές προβολές
Εξέλιξη στον σχεδιασμό των Πυραμίδων
Η συλλογή της Βασίλισσας Χετεφερές
Αυτό το θαυμάσιο σύνολο αντικειμένων ανήκε στην Βασίλισσα Χετεφερές της 4ης Δυναστείας.
Βρέθηκε σε κρυφό νεκρικό θάλαμο δίπλα στην Μεγάλη Πυραμίδα. Επιγραφές δείχνουν ότι πολλά αντικείμενα της δόθηκαν από τον σύζυγό της Βασιλέα Σνεφερού και τον γιό της Βασιλέα Χέοπα (Χούφου).
Ο τάφος της Βασίλισσας
Ο αρχικός τάφος της Χετεφερές ήταν πιθανόν στο Νταχσούρ, κοντά στον τάφο του συζύγου της Σνέφερου. Ίσως μετά την σύληση του τάφου από κλέφτες ( καταστροφή του σώματος;), τα υπάρχοντά της μεταφέρθηκαν στην Γκίζα, δίπλα στην πυραμίδα του γιού της Χέοπα (Χούφου).
Οίκοι της αιωνιότητας
Πιστεύοντας ότι ο θάνατος δεν ήταν το τέλος,οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, προετοίμαζαν την ταφή τους, ενώ ήταν ακόμη εν ζωή.
Τους πρώϊμους λάκκους ταφών με ταφικά δώρα, διαδέχθηκαν τάφοι με υπόγειους νεκρικούς θαλάμους και επίγεια δομή με ναό, ενός ή περισσοτέρων δωματίων. Αυτά τα δωμάτια ήταν διακοσμημένα με εικόνες του ιδιοκτήτη, βιογραφικά κείμενα, σκηνές από την καθημερινή ζωή και από ταφικά τελετουργικά.
Τις γιορτινές μέρες, οι οικογένειες των νεκρών, τοποθετούσαν φαγητά και ποτά μπροστά στις νεκρικές στήλες ή πάνω σε τραπέζια προσφορών και προσεύχονταν γιά το "Κα" (ψυχή) τους.
Η θέα των Πυραμίδων από τις αίθουσες του Μουσείου
Άγαλμα από κουαρτζίτη
Σμιλεμένο σε λαμπρό κόκκινο κουαρτζίτη, αυτό το άγαλμα βρέθηκε στο σύμπλεγμα της Πυραμίδας του Μυκερίνου (Μενκχάρου).
Άλλα ημιτελή αγαλματίδια βρέθηκαν στο εργαστήριο γλύπτη της περιοχής, αλλά κανένα τόσο μεγάλο όσο αυτό.
4η Δυναστεία / Κουαρτζίτης / Γκίζα
Αγάλματα του Βασιλέως Κχάφρε ( Χεφρήνου)
Ο ναός στην κοιλάδα της Γκίζας στο σύμπλεγμα της Πυραμίδας του Κχάφρε (Χεφρήνου), περιείχε εικοσι τρία θαυμάσια αγάλματα του βασιλέως από διορίτη. Περισσότερα αγάλματα βρέθηκαν σε άλλες περιοχές του συμπλέγματος.
4η Δυναστεία / Ψαμμίτης / Γκίζα
Άγαλμα του Μενκχάωρ ( Μυκερίνου)
Ο ναός της κοιλάδας της Γκίζας, στο σύμπλεγμα της πυραμίδας του Μενκχάωρ (Μυκερίνου) έμεινε ημιτελής.
Μερικά αγάλματα, όπως το παραπάνω, παραδόθηκαν και αποθηκεύτηκαν στον ημιτελή ναό.
Ο βασιλιάς απεικονίζεται με δυνατό μυώδες σώμα, μικρό κεφάλι και μεγάλα χέρια και πόδια.
4η Δυναστεία / Τραβερτίνη (Αιγυπτιακό αλάβαστρο) / Γκίζα
Βασιλική Δύναμη και Προστασία
Ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα του βασιλέα ήταν να τηρεί μάατ (τάξη και δικαιοσύνη), διατηρώντας την ειρήνη και ασφαλίζοντας τα σύνορα της Αιγύπτου.
Ο Βασιλεύς κατατροπώνει τους εχθρούς
Μπένι Χάσαν
Ευρισκόμενο στην Μέση Αίγυπτο, το Μπένι Χάσαν, ήταν ένα σημαντικό κοιμητήριο κατά το Μέσο Βασίλειο. Εντυπωσιακοί τάφοι ήταν σμιλεμένοι στον βράχο γιά ισχυρούς νομάρχες (τοπικούς κυβερνήτες) του 16ου Άνω Νομού και τις οικογένειές τους.
Οι τάφοι ήταν διακοσμημένοι με βιογραφικές αναπαραστάσεις των ιδιοκτητών τους.
Ζωηρές σκηνές δείχνουν τους αρχαίους ευγενείς, τις οικογένειές τους και τους εργάτες στά κτήματά τους, να επιτελούν διάφορες εργασίες τριγυρισμένοι από λαμπρές απεικονίσεις πουλιών, ψαριών και ζώων της ερήμου.
Άλλες απεικονίσεις δείχνουν χορευτές, παλαιστές , στρατιωτικές αποστολές, κάστρα και μάχες.
Υπάρχουν επίσης σκηνές ταφικών τελετουργιών και προσφοράς γευμάτων.
Ταφικός ναός του Κχνουμποτέπ Β!
Ο Κχνουμποτέπ Β!, υπηρέτησε ως Επιβλέπων στην Ανατολική Έρημο, υπό τον Βασιλέα Αμενεμχάτ Β! και τον διάδοχό του βασιλέα Σενουοσρέτ Β!
Ο μεγάλος του τάφος ήταν πλούσια διακοσμημένος με λαμπρά ζωγραφισμένες σκηνές του γύρω του κόσμου, περιλαμβάνοντας καλλιέργειες στην πλημμυρισμένη Κοιλάδα του Νείλου, ψάρεμα στα έλη και κυνήγι στις διπλανές ερήμους.
Ο Κχουμχοτέπ επίσης μας δείχνεται ν' αλληλεπιδρά με τον έξω κόσμο, να συλλέγει φόρους γιά τον βασιλιά και να παραλαμβάνει βαφές ματιών ή άλλα εμπορεύματα από ξένους εμπόρους.
Η κηδεία του αναπαρίσταται ως ένα προσκύνημα με λέμβο στην Άβυδο, ενώ γεύματα και νεκρικά τελετουργικά γιά τον ίδιο και την σύζυγό του Κχέτυ, έχουν σχεδιαστεί γιά την τροφή και καθαρμό των Κά (ψυχών) τους στην αιωνιότητα.
Στον κατάλευκο αυτό χώρο, στις διαστάσεις του τάφου του Κχνουμποτέπ Β!, προβάλλονται οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν εκεί.
Η προβολή αρχίζει με την σχεδίαση των περιγραμμάτων, συνεχίζει με τον χρωματισμό και γιά κάποια δευτερόλεπτα μας αφήνει να απολαύσομε το θαυμάσιο τελικό αποτέλεσμα.
Είναι μιά από τις μουσειολογικές προσεγγίσεις που κερδίζουν τον επισκέπτη, δίνοντάς του το μέτρο της εργασίας και της καλλιτεχνικής δεινότητας των ανθρώπων εκείνης της εποχής.
Οι Βασιλείς Τούθμωσις Γ! και Αμενχοτέπ Β!
Ο Τούθμωσις Γ!, ίδρυσε μιά μεγάλη αυτοκρατορία μέσω 17 νικηφόρων εκστρατειών στο εξωτερικό.
Ο γιός του Αμενχοτέπ Β! επέλυσε τις διαμάχες μεταξύ Αιγύπτου και Μιττάνι, των δύο ανταγωνιστικών βασιλείων γιά τον έλεγχο της Ανατολής.
Γονατιστό άγαλμα της Βασίλισσας Χατσεπσούτ Γονατιστά βασιλικά αγάλματα υπήρχαν από την εποχή του Παλαιού Βασιλείου, αλλά οι γλύπτες της Βασίλισσας Χατσεπσούτ, ήταν οι πρώτοι που τα κατασκεύασαν υπερμεγέθη.
Μεγάλα αγάλματα που πρόσφεραν αγγεία Νου στον κρατικό θεό Άμων-Ρέ, ήταν παραταγμένα στον διάδρομο της πομπής του ναού της νεκρικής της λατρείας.
18η Δυναστεία / Γρανίτης / ντερ ελ Μπάχαρι
Σχεδιάγραμμα του ναού της Χατσεπσούτ στο Ντερ ελ Μπάχαρι
Ζωηρόχρωμες απεικονίσεις, αόριστα μου φέρνουν κάποια ηχώ των Μινωϊκών τοιχογραφιών
Άγαλμα του Ραμσή Β! με σύμβολο (κοντάρι)
Αρχικά φτιαγμένο γιά τον Βασιλέα Ραμσή Β!, ο γιός του Βασιλέας Μερενπτάχ πρόσθεσε και το δικό του όνομα στον άξονα του κονταριού-συμβόλου.
Η μορφή παρίσταται ως ιερέας και βασιλέας, με βασιλικό ουραίο φιδιού στο στέμμα πάνω από την περούκα του.
19η Δυναστεία / Γρανίτης / Κάνωπος (Κόλπος Αμπουκίρ)
Προσευχόμενοι Μπαμπουΐνοι
Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι οι μπαμπουΐνοι, υποδέχονταν τον ανατέλλοντα ήλιο.
Αγάλματα μπαμπουΐνων ήταν συχνά σμιλεμένα στις βάσεις οβελίσκων, με τα μπροστινά τους πόδια σηκωμένα σε προσευχή.
Νέο Βασίλειο / Ασβεστόλιθος / Κάρνακ
Άγαλμα του Ρέ - Ώρακχτυ
Αυτό το άγαλμα του Ρέ - Ώρακχτυ, αφιερωμένο από τον Βασιλέα Ραμσή Β!, τον δείχνει με κεφαλή γερακιού, με διπλό στέμμα που τον συνδέει με τον βασιλιά και γενικότερα με την βασιλική εξουσία.
19η Δυναστεία / Γρανίτης / Κομ Άχμαρ
Άγαλμα του Ραμσή Β! με σύμβολα
Ο Βασιλέας Ραμσής Β! εικονίζεται ως ιερέας φέρων δύο ιερά σύμβολα (κοντάρια), με κεφαλές του Ουέπουαουέτ και της Χάθωρ του Μεντζέντνυ. Και οι δύο θεοί λατρεύονταν στο Ασιούτ, που ίσως υποδεικνύει ότι αυτό το μεγάλο άγαλμα μπορεί να είχε αφιερωθεί αρχικά σε έναν ναό εκεί.
19η Δυναστεία / Γρανίτης / Τάνις (Σαν ελ Χαγκάρ)
Κολοσσιαία αγάλματα του Άμωνα και της Μούτ
Καινούργια αγάλματα παραγγέλθηκαν μετά την Περίοδο της Αμάρνα, προς αντικατάσταση αυτών που κατεστράφησαν κατά την βασιλεία του Βασιλέα Ακχνατέν.
Φέροντας τις επιγραφές (καρτούς) του Βασιλέα Χορεμεχέμπ, αυτές οι μορφές ονομάζονται ως "Άμων-Ρέ, Κύριος των Θρόνων των Δύο Γαιών, που ζεί στο Καρνάκ" και "Μούτ, Κυρία του Ισχέρου (της ιερής λίμνης)"
18η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος / Κάρνακ
Κρύπτη του Κάρνακ
Πολλά αγάλματα και τελετουργικά αντικείμενα, αφιερώθηκαν στον ναό του Κάρνακ μέσα στα χρόνια.
Οι ιερείς αργότερα συνέλεξαν χιλιάδες από αυτά τα ιερά αντικείμενα και τα έθαψαν προσεκτικά κάτω από μιά αυλή στο εσωτερικό του ναού
Τα αγάλματα του Βασιλέα Τουτανκχαμών
Αυτά τα δύο αγάλματα βρέθηκαν θαμμένα στο Κάρνακ. Πιθανόν κάποτε στέκονταν στις δύο πλευρές μιάς εισόδου κάπου στον ναό.
Ο Τουτανκχαμών αναστήλωσε ναούς και παρήγγειλε νέα λατρευτικά αγάλματα γιά τον "πατέρα" του θεό Άμωνα. Ο βασιλιάς εικονίζεται σε μιά χειρονομία προσευχής.
18η Δυναστεία / Γρανίτης / Κάρνακ
Όψεις των υπέροχων γεωμετρικών κήπων με φοίνικες
Η επήκοος στήλη
Ένας από τους πιό σημαντικούς ρόλους του θεού Πτάχ, είναι ο "Πτάχ που εισακούει προσευχές". Πολλοί πιστοί αφιέρωναν στήλες με ένα ή περισσότερα αυτιά, ως ενθάρρυνση εισακοής των προσευχών τους.
19η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος / Μέμφις (Μιτ Ραχίνα)
Ξένες επιρροές
Από τις πρωϊμότερες περιόδους, η Αίγυπτος, ήταν μέρος ενός διεθνούς κόσμου.
Μεταξύ του τέλους του Νέου βασιλείου, μέχρι και το τέλος της Ρωμαϊκής Περιόδου, μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που περιλαμβάνουν την Λιβύη, το Κους (Αρχαία Αιθιοπία), την Ασσυρία, Περσία, Ελλάδα, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο.
Πολλοί έφεραν τις παραδόσεις τους και τις θρησκευτικές τους πρακτικές, ακόμη και τα ταφικά τους έθιμα μαζί τους.
Ο παραδοσιακός Αιγυπτιακός πολιτισμός παρέμεινε ισχυρός, ενώ εισήγαγε επιρροές και συρμούς από το εξωτερικό.
Η στήλη είναι του ιερέα Κχονσουϊρντις, γιού του ιερέα Ντζεχουτιμόζ και της ιέρειας Ίρι του θεού Ώρου, Ήταν εγγονός ιερέα επίσης καλούμενου Κχονσουϊρντις.
Προβολές στον χάρτη της Αιγύπτου, δείχνουν τις ξένες επιρροές χρωματίζοντας μέρη του με τα χρώματα του παραπάνω πίνακα.
Ιδανική εισαγωγή γιά την μεγάλη επιρροή των ύστερων χρόνων την Ελληνο-Ρωμαϊκή
Στήλη της Οικογένειας Κχονσουϊρντις
Όλη η οικογένεια εργαζόταν στον ναό του Ώρου (Χόρους) στο Έντφου.
26η Δυναστεία / Ασβεστόλιθος, χρωστικές / Έντφου
Η δύναμη των Ιερέων
Κατά την τρίτη Ενδιάμεση Περίοδο, ο Υψηλός Ιερέας του Άμωνα στην Θήβα, έλεγχε μεγάλες περιοχές της Αιγύπτου. Οι οικογένειες ιερέων παρέμειναν ισχυρές κατά την Πτολεμαϊκή περίοδο.
Κατά την Ρωμαϊκή περίοδο μπορούσαν να αγοράζουν τους τίτλους τους και την επιρροή τους.
Έτσι φθάνομε στον τελευταίο Φαραώ Νεκτανεμπό Β!
Ο Ώρος και ο Βασιλέας Νεκτανεμπό Β!
Το γεράκι-Ώροςήταν ο θεός της βασιλείας και ο βασιλιάς ήταν μιά ζώσα μορφή του Ώρου επί της γής.
Ένα αγαλματίδιο του Βασιλέα Νεκτανεμπό Β! στέκεται ανάμεσα στα ψηλά πόδια του γερακιού.
30η Δυναστεία / Γρανίτης / Άγνωστη προέλευση
Βασιλικά Σύμβολα
Ειδικά σήματα και αντικείμενα σηματοδοτούσαν τους βασιλείς. Συμπεριελάμβαναν οβάλ σχήματα - "καρτούς" γύρω από τα ονόματα, τα στέμματα, συχνά με ουραίους φιδιών, σκήπτρα, ψεύτικα υπογένεια και ουρές ταύρων.
Ο Αλέξανδρος στην Αίγυπτο
Ο Μέγας Αλέξανδρος
Ο Μέγας Αλέξανδρος έφθασε στην Αίγυπτο το 332 π.Χ.
Άρχισε άμεσα την αναστήλωση Αιγυπτιακών ναών, προσθέτοντας αγάλματα και παραστάσεις του ιδίου ως κυβερνήτη.
Αυτή η κεφαλή έχει χτένισμα σε "αναστολή", με τα μαλλιά του να αφήνουν ελεύθερο το μέτωπο.
Μακεδονική Περίοδος / Μάρμαρο / Θμουΐς (Τελ ελ- Τίμαι)
Κεφαλή της Βασίλισσας Αρσινόης Β!
Η Αρσινόη Β! ήταν η αδελφή και σύζυγος του Πτολεμαίου Β!, κόρη του Πτολεμαίου Α! και της Βερενίκης Α!
Συχνά απεικονίζεται ως η θεά Ίσις-Σελήνη με δύο μικρά κέρατα στο μέτωπό της.
Πτολεμαϊκή Περίοδος/ Μάρμαρο/ Άγνωστη προέλευση
Ρωμαϊκός κίονας
Βρέθηκε σε σπίτι στο Ακχμίμ, έχει επαναχρησιμοποιηθεί σε ύστερες περιόδους.
Έφερε λατινικό σταυρό και το όνομα του δωρητή, Ηλιόδωρου και της οικογένειάς του.
Ρωμαϊκή Περίοδος / Μάρμαρο / Ακχμίμ
Μικρός κίονας
Οι Ελληνικοί κίονες κανονικά αποτελούνταν από πολλά ξεχωριστά τμήματα.
Σ' αυτή την μικρή κολώνα, το κιονόκρανο, ο άξονάς της και η τετράγωνη βάση, είναι σκαλισμένα στο ίδιο κομμάτι μαρμάρου.
Ελληνο-Ρωμαϊκή περίοδος / Μάρμαρο / Γκίργκα
Λιοντάρι καταβροχθίζει λεία
Αγάλματα σαν κι' αυτό θα στόλιζαν επαύλεις σ' όλη την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Εδώ ένα λιοντάρι ακινητοποιεί μιά αντιλόπη, ίσως έτοιμο να την φάει.
Ρωμαϊκή Περίοδος / Ασβεστόλιθος / Σακκάρα
Λεοντοκέφαλη υδρορροή
Αρχιτεκτονικά στοιχεία με μορφή ρεαλιστικής λεοντοκεφαλής, είχαν ενταχθεί στο άνω μέρος των τοίχων, ώστε να απορρέουν τα βρόχινα νερά από την στέγη. Συμβόλιζαν δύναμη και προστασία.
Ρωμαϊκή Περίοδος / Σχιστόλιθος / Αντινόη (Σεχ Ιμπάντα)
Δίδυμα Αγάλματα
Τα δύο αγάλματα με ταυτόσημα πρόσωπα πιθανόν ανήκουν στο ίδιο άτομο. Η μόνη διαφορά είναι ότι το ένα φορά περούκα Αιγυπτιακού τύπου ενώ το άλλο έχει τα μαλλιά του σε ρωμαϊκές μπούκλες.
Ρωμαϊκή Περίοδος / Ασβεστόλιθος / Αμπουσίρ ελ Μάλακ
Στην 12η αίθουσα, οι προθήκες με τα αρχαία κοσμήματα σαν να μας ετοιμάζουν γιά τα καταστήματα του Μουσείου.
Βιβλία, κοσμήματα, εσάρπες, πλήθος ιδεών γιά δώρα στα παιδιά, είναι λίγες μόνον από τις πάμπολλες επιλογές στο υπέροχο αυτό κατάστημα του GEM.
Προσοχή στην λεπτομέρεια και στα τελειώματα, υψηλή αισθητική, αλλά και τιμές...πανύψηλες.
Αυτό το πορτοφόλι "μισή αραβική πίτα", μου φάνηκε ξεχωριστό σαν ιδέα και πολύ καλό σε εκτέλεση.
Καθένα διαφορετικό από το άλλο, σαν να βγαίνουν τώρα μόλις ζεστά από τον φούρνο...ένα μοναδικό, χαρακτηριστικά Αιγυπτιακό ενθύμιο.
Θα ξανάρθομε !
Μιά φορά δεν φτάνει !
Έπειτα, περιμένομε την άφιξη τόσων πολλών παλιών φίλων...και άλλων πολλών...
GEM
GRAND EGYPTIAN MUSEUM
Μιά πρώτη επίσκεψη
λίγο μετά το άνοιγμα των 12 πρώτων αιθουσών
2/11/2024
Κείμενο και φωτογραφίες © Γιάννης Καλλιανιώτης
Περιγραφή και περιήγηση του Μουσείου στην Αγγλική γλώσσα, μπορείτε να βρείτε
στον σύνδεσμο thymamai@remembering
Όλες οι αναγραφόμενες πληροφορίες προέρχονται από τις πινακίδες του Μουσείου.
