Ο Πρόεδρος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ συναντά δύο Βασιλείς της Ελλάδος
Ο Πρόεδρος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ συναντά δύο Βασιλείς της Ελλάδος
Κείμενο © Ιωάννη Καλλιανιώτη, εκτός όπου αναφέρεται διαφορετικά.
Ο Πρόεδρος Νάσσερ και ο Βασιλεύς Παύλος στην Αθήνα, Ιούνιος 1960.
Κατ'αρχήν ας εξετάσομε τις σχέσεις της Βασιλικής οικογενείας της Ελλάδος με την Αίγυπτο και τους΄Ελληνες τους παροικούντες εν αυτή, προ του 1952.
Η πρώτη που επισκέφθηκε την Αίγυπτο και τα Ελληνικά της ιδρύματα ήταν η Βασίλισσα Όλγα ως Βασιλομήτωρ το 1914. Είχε βέβαια πολύ νωρίτερα τις επαφές της με τους Έλληνες εξ Αιγύπτου ευεργέτες, οι οποίοι συνεισέφεραν σημαντικά στο φιλανθρωπικό της έργο, με προεξάρχοντα οπωσδήποτε τον Γεώργιο Αβέρωφ.
Η Βασίλισσα Όλγα ως πραγματική χριστιανή, στις συχνές επισκέψεις της στις φυλακές είχε διαπιστώσει το συχνό φαινόμενο της διαφθοράς των νεωτέρων κρατουμένων από τους μεγαλυτέρους και είχε επισημάνει την ανάγκη ξεχωριστών φυλακών. Την ιδέα αυτή, εισάκουσε ο Γεώργιος Αβέρωφ και χρηματοδότησε τις φυλακές νέων "Εφηβείον Αβέρωφ". Τις δώρισε στην Βασίλισσα Όλγα το 1892 και εκείνη μεταβίβασε την κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο το 1896. Αυτές οι φυλακές αργότερα έγιναν πασίγνωστες ως φυλακές κομμουνιστών και άλλων αντιφρονούντων και κατεδαφίστηκαν το 1972, παρά την αναμφισβήτητη αρχιτεκτονική τους αξία. Στην θέση τους στους Αμπελοκήπους χτίστηκε το κτίριο του Αρείου Πάγου.
Οι ... απόφοιτοι αυτών των φυλακών έγιναν γνωστοί ως Αβερωφίτες, όπως αποκαλούν επίσης πολλοί, λανθασμένα και ανιστόρητα κατά την ταπεινή μου γνώμη και τους αποφοίτους του Αβερωφείου Γυμνασίου σήμερα.
Το κύμα του Βενιζελισμού, πέρασε και κατέκτησε τον Ελληνισμό της Αιγύπτου (με αξιοσημείωτη εξαίρεση τον Ποιητή Κ.Π.Καβάφη), με αποτέλεσμα, το επόμενο μέλος της Β.οικογενείας που επισκέφθηκε την Αίγυπτο να είναι μόλις το 1936, ο Πρίγκηπας Ανδρέας (πατέρας του Φιλίππου, Δουκός του Εδιμβούργου), που έφτασε μέχρι και τα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια Μανσούρας (ιδρυθέντα το 1925).
Κατόπιν ήρθε ο Β! Παγκόσμιος πόλεμος και η φυγή στην Αίγυπτο της Ελληνικής Κυβερνήσεως και της Β. οικογενείας.
Ο Βασιλεύς Γεώργιος Β! φιλοξενήθηκε στην Αλεξάνδρεια και στο Κάϊρο, με ενδιάμεσες περιόδους διαμονής στο Λονδίνο, ενώ ο Διάδοχος Παύλος μετακινείτο μεταξύ Λονδίνου, Αιγύπτου και Νοτίου Αφρικής όπου φιλοξενήθηκαν η σύζυγός του Φρειδερίκη και τα παιδιά τους. Εκεί γεννήθηκε το τρίτο παιδί τους η Πριγκήπισσα Ειρήνη και εκεί πέρασαν όλο τον πόλεμο και πολλά άλλα μέλη της οικογενείας.
Η ανάμνηση της Αιγύπτου και οι γνωριμίες τους με την Ελληνική παροικία, τους συνόδεψαν γιά όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Η Πριγκήπισσα Διαδόχου Φρειδερίκη και τα παιδιά της συνδέθηκαν διά βίου με την Βασίλισσα Φαρίντα και τα παιδιά της, όπως τόσο γλαφυρά περιγράφεται στο άρθρο του γιατρού Ν. Παπακωνσταντίνου στο παρακάτω άρθρο του στο Royal Chronicles.
Βασίλισσα Φρειδερίκη – Βασίλισσα Φαρίντα: μια πιστή φιλία σαράντα χρόνων ‹ The Royal Chronicles
Ο πόλεμος τελείωσε, όχι όμως και οι περιπέτειες των δύο χωρών Ελλάδας και Αιγύπτου, η Ελλάδα διχάζεται και πάλι μέχρι εμφυλίου πολέμου, η Αίγυπτος προσπαθεί να αποτινάξει την Αγγλική μέγγενη, αρχίζουν οι Αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι, έρχεται η επανάσταση του 1952, η εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ και τρίζουν τα θεμέλια των Ελληνικών παροικιών.
Ο Πρόεδρος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ανατολής, Ο Πρόεδρος της νεοσύστατης Γιουγκοσλαβίας, Γιόζεπ Μπροζ Τίτο παρουσιάζεται σε όλους σαν μιά αξιόπιστη εναλλακτική, κάποιου τρίτου δρόμου.
Τα Προεδρικά ζεύγη Γιόζεπ Μπροζ και Γιοβάνκα Τίτο, Γκαμάλ και Ταχία Αμπντέλ Νάσσερ σε κρουαζιέρα στον Νείλο. Από το βιβλίο "Νάσσερ, ο σύζυγός μου" AUC Press
Ο Γιουγκοσλάβος ηγέτης φλερτάρει ανοιχτά πολιτικά τόσο με το Βασίλειο της Ελλάδος και την Βασιλική οικογένεια, όσο και με τον Πρόεδρο Νάσσερ και τον Αιγυπτιακό "σοσιαλισμό".
Δεν γνωρίζομε ποιός το σκέφτεται πρώτος, αλλά στο δεύτερο επίσημο ταξίδι του με την περίφημη θαλαμηγό του Χεδίβη Ισμαήλ "Μαχρούσσα", ξαναβαπτισμένη "Χορρέγια" (Ελευθερία) από την Αλεξάνδρεια προς την Γιουγκοσλαβία, το 1960, προσκαλείται επίσημα από το Βασιλικό ζεύγος και βέβαια από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, στην Ελλάδα.
Διηγείται η Ταχία Αμπντέλ Νάσσερ στο βιογραφικό της βιβλίο "Νάσσερ, ο σύζυγός μου"AUC Press:
"Ο αρχηγός της ασφάλειας ταξίδεψε στην Αθήνα γιά τις λεπτομέρειες του ταξιδιού. Εκεί μεταξύ άλλων ο υπεύθυνος του πρωτοκόλου τον ενημέρωσε ότι η συνήθεια στην Ελλάδα είναι στο επίσημο δείπνο να φέρουν άνδρες και γυναίκες "βραδυνό ένδυμα" (φράκο ή σπένσερ γιά τους κυρίους και μακρύ φόρεμα γιά τις κυρίες).
Ο Πρόεδρος Νάσσερ, απάντησε ότι δεν φορά βραδυνό ένδυμα και ακυρώνει την επίσκεψη.
Ο Βασιλεύς Παύλος ανταπάντησε, ότι καλωσορίζει τον Πρόεδρο όπως και αν επιλέξει να ντυθεί, αρκεί να έρθει στην Ελλάδα."
Συνεχίζει η Ταχία Αμπντέλ Νάσσερ:
"Στο επίσημο δείπνο ειχε προσκληθεί η Βασιλική οικογένεια, ο πρωθυπουργός, τα μέλη της κυβέρνησης και μας περίμεναν στοιχημένοι αριστερά και δεξιά, ώστε κατά το Βασιλικό έθιμο να περάσομε στην μέση.
Η Βασίλισσα στέκεται δίπλα στον Πρόεδρο και επιχειρεί να πάρει το μπράτσο του (γιά να οδηγήσουν έτσι την επίσημη συντροφιά). Ο Πρόεδρος της παρατηρεί ότι εκείνος θα περπατήσει δίπλα στον Βασιλέα και εκείνη μπορεί να περπατήσει δίπλα στην σύζυγό του.
- Και αν έπαιρνα το μπράτσο σας;
- Τότε, θα ενοχληθώ πολύ.
Η Βασίλισσα έκανε ένα βήμα πίσω στάθηκε δίπλα μου και μου είπε στα Αγγλικά: τότε θα πάρω το δικό σας μπράτσο αντί του συζύγου σας. Και προχωρήσαμε χαιρετώμενοι και από τις δύο πλευρές."
Έτσι φθάνομε στην παραπάνω φωτογραφία.Αποτυπώνει την αμηχανία της βραδυάς .Η Βασίλισσα Φρειδερίκη, μόλις 42 ετών, φορτωμένη τα βασιλικά σύμβολα, μοιάζει με την μακρυνή της εξαδέλφη Ελισάβετ Β! στα 65 της και η Ταχία Αμπντέλ Νάσερ, μόλις 5 χρόνια νεώτερη, παροιμιωδώς άκομψη εν Αιγύπτω, μοιάζει με φρέσκια κοπελίτσα σε βραδυνή παραθαλάσσια έξοδο. Οι χαρισματικοί σύζυγοι σαν να σκέφτονται...που μπλέξαμε...
Το επόμενο βράδυ, 8 Ιουνίου 1960, δόθηκε επίσημο δείπνο από τον Υπουργό των Εξωτερικών στην Στρατιωτική Λέσχη. Κατόπιν οι επίσημοι καλεσμένοι μεταφέρθηκαν στο Εθνικό θέατρο όπου δόθηκε προς τιμήν τους παράσταση με λαϊκούς χορούς από το συγκρότημα της Δώρας Στράτου.
Η επόμενη επίσκεψη είναι αυτή του Διαδόχου Κωνσταντίνου γιά τα εγκαίνια του "Ήχος και Φως" στο Κάϊρο, τον Απρίλιο του 1961.
Ο Πρόεδρος και η Ταχία Αμπντέλ Νάσσερ, με τον Διάδοχο Κωνσταντίνο, Κάϊρο 14 Απριλίου 1961
Φωτογραφία από το βιβλίο "Νάσσερ, ο σύζυγός μου" AUC Press.
Ο Διάδοχος έχει έντονες αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια στην Αίγυπτο ( έφυγε 6 ετών). Ζητά από τον Πρόεδρο να επισκεφθεί την Βασίλισσα Φαρίντα.
-Δεν έχομε Βασίλισσα εδώ, απαντά ο Πρόεδρος.
-Δεν σας ρώτησα αν έχετε Βασίλισσα, απλώς θέλω να δω την Βασίλισσα Φαρίντα.
Θα την επισκεφθεί στην κατοικία της όπου ζει υπό περιορισμό, συνοδεία Αιγυπτίου υπουργού, ο οποίος διακριτικά θα μείνει στο αυτοκίνητο, ενώ οι δύο παλιοί γνώριμοι θα συνομιλούν στον κήπο απουσία μαρτύρων και μικροφώνων.
Την άλλη μέρα θα πάει στην Αλεξάνδρεια και θα αναζητήσει στον κήπο της παιδικής του ηλικίας το δέντρο μέσα στο οποίο έκρυβε τους μικρούς του "θησαυρούς". Πολύ πιθανόν σ' ένα από τα Μπενάκικα σπίτια του Καρτιέ Γκρεκ, όπου φιλοξενήθηκε η οικογένεια του Διαδόχου Παύλου στην Αλεξάνδρεια.
Η οικογένεια του Διαδόχου Παύλου στην αυλόθυρα του Ι.Ναού του Ευαγγελισμού στην Αλεξάνδρεια (περίπου 1945), Φωτογραφία Κ. Ρήττας. Από την ιστοσελίδα Royal Chronicles.
Σε συνέχεια αυτής της φωτογραφίας θέλω να προσθέσω την προσωπική μου ανάμνηση από επίσκεψη μου στο στούντιο του Κωνσταντίνου Ρήττα, το 1965, με σκοπό οικογενειακή μας φωτογραφία.
Εκεί ο αείμνηστος φωτογράφος εξέθετε και τις φωτογραφίες με τα βασιλόπουλα πριν από είκοσι χρόνια.
Εδώ θα βρείτε τον σύνδεσμο γιά το θαυμάσιο εμπεριστατωμένο άρθρο της κυρίας Τέπης Πιστοφίδου
Αλεξάνδρεια: Ο βασιλικός παράδεισος ‹ The Royal Chronicles
Ακολουθεί επιλεκτική αναφορά γεγονότων από τις 11 σελίδες μεσαίου μεγέθους που αφιέρωσε ο Βασιλέας Κωνσταντίνος στον δεύτερο τόμο των απομνημονευμάτων του "Χωρίς τίτλο", στο ταξίδι του στο Σινά τον Σεπτέμβριο του 1966 και την συνάντησή του με τον Πρόεδρο Νάσσερ και τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
Από τον δεύτερο τόμο των Απομνημονευμάτων του Βασιλέως Κωνσταντίνου "Χωρίς τίτλο"
Επισκέφθηκε την Αίγυπτο τον Σεπτέμβριο του 1966, με την ευκαιρία των εορτασμών γιά τα 1.400 χρόνια από την ίδρυση της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά από τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό.
Είχε ζητήσει από τον Πρόεδρο Νάσσερ να μην του γίνει επίσημη υποδοχή, αλλά όταν το αεροπλάνο χαμήλωσε, είδε ολόκληρο σύνταγμα απόδοσης τιμών σε πλήρη ανάπτυξη. Τότε ζήτησε από τον πιλότο να κάνει έναν-δύο κύκλους ώστε να μπορέσει να ντυθεί κατάλληλα.
Ο Πρόεδρος έβαλε στην διάθεσή του το θηριώδους μεγέθους ελικόπτερό του, Σοβιετικής κατασκευής. Η δυσπιστία μεταξύ των δύο κόσμων τεραστία και ο Κωνσταντίνος είπε ότι θα προτιμήσει το τζίπ για να μπορέσει να... απολαύσει την έρημο.
Έφθασε μετά 12 ώρες κάτασπρος από την άμμο στην Μονή, όπου τον υποδέχτηκαν κατάμαυρα ράσα ιερωμένων μεταξύ των οποίων και ο Κύπρου Μακάριος, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο Πρόεδρος τον βοήθησε να καταστρώσει το Μοναστηριακό του πρόγραμμα που περιελάμβανε την προσφορά δώρου στην κάρα της Αγίας Αικατερίνης. Ο Πρόεδρος ζήτησε να δει το δώρο. Ήταν διαμαντένιο περιδέραιο και διαμαντένιος σταυρός της Βασίλισσας Άννας-Μαρίας.
-Μα δεν είναι πολύ γιά μιά Αγία; ρώτησε ο Μακάριος
-Μα τι λέτε, ανταπάντησε ο Κωνσταντίνος. Έχει νάρθει Βασιλιάς εδώ από την εποχή του Ιουστινιανού.
Και η απλοϊκότερη εκδοχή της ιστορίας όπως την άκουσα γύρω στο 1980, από την κυρία Σοφία, η οποία με τον Γάλλο σύζυγό της κρατούσαν στην πόλη του Σουέζ το παραθαλάσσιο ξενοδοχείο "Bel Air". Η κυρία Σοφία επικοινωνούσε συχνά με το Μοναστήρι του Σινά καθώς και με τον εξόριστο πλέον Κωνσταντίνο τηλεφωνικά στο Λονδίνο. Διηγόταν σε λαϊκή αφήγηση: η Άννα-Μαρία κοιλοπονούσε στο πρώτο της παιδί, το μωρό ήταν μεγάλο και η γέννα δύσκολη (Η Αλεξία στα Ιουλιανά του 1965). Έταξε λοιπόν στην Αγία την ριβιέρα της (την διαμαντένια).
Αλλαγή θέματος: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ζήτά από τον Βασιλέα Κωνσταντίνο, να μεσολαβήσει στον Πρόεδρο Νάσσερ.
-Ευχαρίστως, γιά ποιό θέμα;
-Ξέρετε η παρουσία μου εμποδίζει την λύση του Κυπριακού και σκέπτομαι να παραιτηθώ. Και καθώς ο Πατριαρχικός Θρόνος Αλεξανδρείας είναι σχεδόν εν χηρεία ( ο βαρύτατα ασθενής Πατριάρχης Χριστοφόρος, εξέπνευσε το 1967), θα ήθελα να υποστηρίξετε στον Πρόεδρο την υποψηφιότητά μου.
-Γνωρίζοντας πολύ καλά τον Μακάριο, ο Κωνσταντίνος, απάντησε: Θα το κάνω, αλλά πρέπει να είστε απολύτως βέβαιος, γιατί μιά υπαναχώρηση θα είναι πολύ δύσκολη γιά όλους. Σκεφτείτε το καλά στην ησυχία της εδώ διαμονής μας και μου λέτε.
Γιά την επιστροφή στο Κάϊρο, κανείς δεν έκανε δεύτερη σκέψη. Χρησιμοποίησαν το θηριώδες Προεδρικό ελικόπτερο. Το προβάδισμα είχε ως παλαιότερος αρχηγός κράτους ο Αρχιεπίσκοπος. Στην σκάλα της καθόδου -τόσο μεγάλο ήταν το ελικόπτερο- παρεχώρησε το προβάδισμα στον Βασιλέα, αλλά του κράτησε γερά το χέρι: Ξέρετε το μετάνοιωσα !
